Ahmet Tirej Kaya
İSVEÇ- Kürt siyasi ve edebi tarihinde kıymetli bir yeri olan Orhan Kotan’ın yayımlanmış üç kitabı bulunuyor. Bu kitaplardan Boyunduruk’un birinci ve tek baskısı 1965 yılında yayımlandı. Boyunduruk’u, Gururla Bakıyorum Dünyaya ve Sancı kitapları takip etti. Son baskıları çok uzun müddet evvel yapılan kitaplar Kotan’ın ailesi tarafından tekrar yayımlanıyor. Boyunduruk kitabı 2022’nin son günlerinde raflardaki yerini alırken, başka iki kitabın da 2023 yılında yayıma hazır hale gelmesi bekleniyor.
‘DÜNYAYI DEĞİŞTİRMEK İSTEYEN FAKİR BİR ÖĞRENCİNİN ŞİİRLERİ’
Kotan’ın gençlik devri şiirlerinden ve kendi çizimlerinden oluşan Boyunduruk kitabını, eşi Mehtap Bora şu sözlerle tanım ediyor:
“Orhan Kotan’ın 18 yaşında Muş’tan Ankara’ya üniversite okumak için geldiğinde kaleme aldığı birinci şiirler. Okuyunca onun ne anlatmak istediğini pek az insan anlar. Ankara’ya yeni gelmiş, kentin sokaklarında geceleri gezen, sosyalist niyetlere sahip ve dünyayı değiştirmek isteyen fakir bir öğrencinin yazdığı şiirler bunlar. Ve orada da onun ileride çok değerli işler yapacağı anlaşılıyor.”
Boyunduruk’un tekrar basılmasında büyük emek harcayan Orhan Kotan’ın İsveç’te oyuncu olan kızı Dilan Kotan şunları belirtiyor: “Babamın kitaplarını tekrar basmayı uzun müddettir istiyordum lakin nasıl olacağını bilmiyordum. Öncesinde kitapları basmak isteyen çok sayıda kişi bizimle bağlantı kurdu fakat onların gerçek şahıslar olduğunu hissetmedim. Avesta Yayınları’ndan Abdullah Keskin annem ile irtibata geçtiğinde kitabı basmak için tümüyle sorumluluğu üstlenmeye karar verdim.”
‘BABAM ÜZERE MÜKEMMELİYETÇİYİM’
Kitabın raflardaki yerini almasının bir buçuk yılı bulduğunu söz eden Kotan bu süreci şöyle anlatıyor:
“Arada birçok şey oldu. Çalıştım, okudum ve doğum yaptım. Yani yapmak zorunda olduğum çok şey vardı. Tıpkı vakitte ben de babam üzere mükemmeliyetçi bir beşerim. Bu yüzden kitapların istediğim halde olması konusunda çok titizdim. Abdullah Keskin bu süreçte bana karşı çok sabırlı davrandı. Kitabın içerisinde kullanabilmek için babamın eski fotoğraflarını restore ettim. Şiirlerin dizgisinin mevcut halinin birebirini yakalayabilmek için uğraştım ve kapak dizaynlarını kendim yaptım. Minimalist ancak bununla birlikte sembollerle dolu bir şey olmasını istedim. Ve dağlar, onları da baştan beri kullanmak istediğimi biliyordum.”
Boyunduruk’un babasının birinci kitabı olduğunu ve gençlik yıllarında kaleme aldığı şiirlerden oluştuğunu aktaran Kotan, “Bunların, sonradan çıkardığı ve tanınmasını sağlayan öteki iki kitap Gururla Bakıyorum Dünya ve Sancı’da oluşturduğu kendi tarzından evvelki şiirler olduğu söylenebilir. Bu açıdan tahminen de onun tarzını yansıtmamasına karşın Boyunduruk kitabının ilgi alımlı bir yanı var. Öbür iki kitap 2023 yılı içerisinde yayımlanacak” diyor.
‘HEM PERİYODUNUN BİR BETİMLEMESİ HEM DE VAKİTSİZ ŞİİRLER’
“Ailesi olarak bizim için en değerli şey babamın muazzam şiirlerinin beşerler için erişilebilir olması” diyen Kotan, kelamlarına şu sözlerle devam ediyor: “Yeni kuşak gençlerin bana onun şiirlerini nereden bulabileceklerini sormaları inanılmazdı. Nihayet onlara artık kitapların tekrar yayımlandığını söyleyebileceğim için kendimi çok âlâ hissediyorum. Orhan Kotan’ın yazdıklarında özel bir şey var; onlar yazıldıkları periyodun açık bir betimlemesi fakat tıpkı vakitte da bir biçimde vakitsiz şiirler. Babamın kitapları sonunda yine basıldığı için ve elbette onun kızı olduğum için büyük bir gurur hissediyorum.”
Boyunduruk kitabından bir şiir;
artık susmalıyım
ağlanacak ne kaldı geriye
tekmil güzelliğimi harcadım
yıkıldı içimde sırça saraylar
yalnızım
söylenecek bir türküm yok artık
artık susmalıyım
kimse gülmesini bilmiyor
kimse ağlamasını bilmiyor
gereği yok boş trenlere el sallamanın
yağmurlar çoktan kurudu topraklarda
aylar oldu müzikler susalı
sen her gün biraz daha uzakta
biraz daha dağlı
kapkara suçlanıp harcanırken
unutulmuş mabetlerde
peygambersiz bir put üzere yaşamam neye
artık susmalıyım
utanacak
ne
kaldı
geriye
(GAZETE DUVAR)