Türk Tıbbi Onkoloji Derneği’nin (TTOD) toplum bilgilendirme platformu aracılığıyla, AstraZeneca Türkiye’nin dayanağı ile akciğer kanseri risk faktörleri hakkında toplumu bilgilendirmek emeliyle hayata geçirdiği “Akciğerimizi Okuyoruz” internet platformundan elde edilen sonuçlar kamuoyu ile paylaşıldı.
Platform üzerindeki soruları cevaplayan şahısların datalarına nazaran en fazla 18 – 49 yaş kümesindeki şahıslar ve her iki iştirakçiden biri sigara içiyor. Akciğer hastalığının erkeklerde daha fazla görüldüğünü de ortaya çıkaran sonuçlara nazaran kronik obstrüktif akciğer hastalığının (KOAH) cinsiyete nazaran dağılımında ise erkek ve bayan oranları birbirine yakın çıktı.
Dünya genelinde kanser hastalıkları ortasında birinci sıralarda yer alan akciğer kanserinin başlangıç evresinde ortaya çıkan belirti ve bulguları çoğunlukla fark edilmiyor. Bilhassa sigara kullanan bireylerde öksürük üzere değerli belirtiler de büyük oranda dikkate alınmadığından bu durum akciğer kanserinin çok geç evrelerde fark edilmesine neden oluyor ve tedavi sürecini zorlaştırıyor.
Bu nitekim yola çıkan Türk Tıbbi Onkoloji Derneği (TTOD), AstraZeneca Türkiye’nin takviyesi ile 2020 yılında “Akciğerimizi Okuyoruz” internet platformunu, akciğer kanseri risk faktörleri hakkında toplumu bilgilendirmek maksadıyla hayata geçirdi.
“Akciğerimizi Okuyoruz” platformu üzerinden bugüne kadar yaklaşık 40 bin bireyden elde edilen ve akciğer kanserinde erken teşhis konusunda toplumda farkındalık yaratacak bilgiler; Türk Tıbbi Onkoloji Derneği Lideri Prof. Dr. Murat Dinçer, Türk Tıbbi Onkoloji Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Hasret Sönmez, Halk Sıhhati Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gül Ergör ve AstraZeneca Türkiye Ülke Lideri Ecz. Serkan Barış’ın iştirakleri ile düzenlenen basın toplantısında kamuoyu ile paylaşıldı.
“Akciğer kanserinin erken tespiti başarılı tedavi mümkünlüğünü artırır”
Toplantıda konuşan Türk Tıbbi Onkoloji Derneği Lideri Prof. Dr. Murat Dinçer, “Akciğer kanserinin küçükken ve yayılmadan evvel, erken bir evrede tespit edilmesi, başarılı bir formda tedavi edilme mümkünlüğünü artırır. Lakin ekseriyetle akciğer kanseri belirtileri, hastalık ileri bir evreye gelene kadar ortaya çıkmaz. Akciğer kanseri kimi belirtiler gösterse bile, enfeksiyon ya da sigaradan kaynaklanan tesirler olarak düşünüldüğü için atlanır ve teşhis gecikir. Akciğer kanserinin ileri evrelere gelmeden erken teşhis edilmesi için şimdiye kadar düz akciğer sinemaları (röntgenogram), balgamda tümör hücrelerinin aranması (sitoloji) ve yüksek riskli insanlarda bronkoskopi denilen bir araç yardımıyla teneffüs yollarının incelenmesi üzere yolların kullanıldığı birçok çalışma yapılmıştır. Bunların hiçbiriyle akciğer kanserine bağlı ölümlerin azaltılamadığı görülmüştür” dedi.
“Sigara, akciğer kanserinin yüzde 90’ından sorumludur”
Türk Tıbbi Onkoloji Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Hasret Sönmez ise konuşmasında şunları söyledi:
“Sigara, akciğer kanserinin tartışmasız en değerli sebebidir ve akciğer kanserlerinin yüzde 90’ından sorumludur. Sigaraya başlama yaşı, günlük tüketilen sigara sayısı, kaç yıldır sigara içildiği kıymetlidir. Akciğer kanserinin öteki bir kıymetli sebebi ise hava kirliliğidir. Hava kirliliği Dünya Sıhhat Örgütü tarafından mutlak kanserojen olarak kabul edilmiştir. Asbest (fren tamiri, izolasyon, gemi inşaatı üzere iş ortamlarında çalışanlarda maruziyet artar), radon gazı (toprakta doğal olarak bulunur, yeterli havalandırılmayan konut ve işyerlerinin altındaki toprakta bulunan ölçüye bağlı olarak kapalı yer havadasındaki radon ölçüsü artabilir) maruziyeti de akciğer kanseri riskini artıran nedenlerdendir. Bunların yanı sıra ailede 50 yaşından evvel akciğer kanseri teşhisi konmuş yakınları olanlarda da risk iki katına çıkmaktadır.”
“Konulan teşhislerin yarısından birden fazla geç tanı”
Halk Sıhhati Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gül Ergör de “2020 yılında GLOBOCAN bilgi tabanında yayımlanan bilgilere nazaran Türkiye’de her yıl 41 bin bireye yeni akciğer kanseri tanısı konuluyor. Bu şahısların 34 binini erkek 7 binini ise bayanlar oluşturuyor. Türkiye Kanser İstatistikleri 2018 yılı sonuçlarına nazaran ise akciğer kanseri tanısı alanların yüzde 19’u bölgesel, yüzde 28’i yakın dokulara yayılım (metastaz) ve yüzde 53’ü ise uzak dokulara yayılım (metastaz) yapmış durumdadır. Konulan teşhislerin maalesef yarısından birçoklarının geç teşhis olması epeyce üzücü. 2040 yılına kadar yılda 75 bin kişinin akciğer kanseri hastası olacağı iddia ediliyor” halinde konuştu.
“Kanseri mevt nedeni olmaktan çıkarma maksadıyla iş birlikleri yapıyoruz”
Projeye şartsız takviye veren AstraZeneca Türkiye’nin Ülke Lideri Ecz. Serkan Barış, “Dünya Sıhhat Örgütü datalarına nazaran Türkiye’de kanser ölümlerinin yüzde 18’i akciğer kanseri nedeniyle gerçekleşiyor. Bu gerçek, toplumda akciğer kanseri ile ilgili bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmalarının ehemmiyetini daha da artırıyor. AstraZeneca olarak biz de dünya çapında 40 yılı aşkın bilgi birikimiz ile teşhis, tarama, tedavi ve erken erişim programları olmak üzere her kademede hastaların yanında olabilmek için iş birlikleri gerçekleştiriyor, projeler geliştiriyor ve paydaşlarımıza takviye veriyoruz. Kanseri mevt nedeni olmaktan çıkarma gayesiyle hocalarımız, derneklerimiz ve bilim dünyası ile iş birliği halinde çalışıyoruz. Bu kapsamda akciğer kanserinde erken teşhis konusunda toplumda farkındalık yaratacak bilgilerin oluşmasına katkıda bulunan ‘Akciğerimizi Okuyoruz’ platformuna da şartsız takviye olduk. AstraZeneca olarak sıhhate erişim maksadımız doğrultusunda bilinçlendirme projelerimiz ile milyonlarca beşere ulaşmayı desteklemeye ve toplumda hastalıklar hakkında farkındalık yaratmayı önceliklendirmeye devam edeceğiz” dedi.
81 ilin tamamından iştirak sağlandı
“Akciğerimizi Okuyoruz” internet platformu üzerinden Türkiye genelinde 81 vilayette yaşayan 38 bin 623 şahıstan anonim halde elde edilen datalara nazaran iştirakçilerin yüzde 63,4’ü erkeklerden, yüzde 36,6’sı ise bayanlardan oluştu. İştirakçilerin yüzde 52,5’ini 30 – 49 yaş ortası şahıslar oluştururken bu kümesi sırasıyla yüzde 31,5 ile 50 – 69 yaş ortası, yüzde 13 ile 18 – 29 yaş ortası ve yüzde 3 ile 70 yaş üzeri şahıslar takip etti. İştirakçilerin yaşadığı vilayetlere nazaran dağılımda birinci sırada yüzde 24,6 ile İstanbul yer aldı. Ankara yüzde 10,8 ile ikinci olurken İzmir yüzde 9,4 ile üçüncü oldu.
Akciğer hastalığı erkeklerde daha fazla görülüyor
Platform üzerinden bilgilerini paylaşanların yüzde 6,3’ü kronik obstrüktif akciğer hastası (KOAH) ve yüzde 0,8’i akciğer kanseri hastası olduklarını söyledi. Akciğer kanseri varlığının cinsiyete nazaran dağılımında iştirakçi erkeklerin yüzde 1’i akciğer kanser hastası olduklarını tabir ederken bayanların yüzde 0,6’sı akciğer kanseri hastası olduklarını söyledi. KOAH varlığının cinsiyete nazaran dağılımında ise erkek ve bayan oranları birbirine yakın çıktı. Buna nazaran erkeklerin yüzde 6,5’i bayanların ise yüzde 6,3’ü KOAH hastası olduklarını belirtti.
Yaş kümelerine nazaran akciğer kanseri varlığında yüzde 3,6 ile 70 yaş üzeri bireyler birinci sırada. Bunu yüzde 1,4 ile 50 – 69 yaş ortası, yüzde 0,4 ile 30 – 49 yaş ortası ve yüzde 0,7 ile 18 – 29 yaş ortası şahıslar izledi. KOAH’ın ise en çok yüzde 19,5 ile 70 yaş üzeri bireylerde görüldüğü ortaya çıktı. Bunu yüzde 11,3 ile 50 – 69 yaş ortası, yüzde 3,5 ile 30 – 49 yaş ortası ve yüzde 2,2 ile 18 – 29 yaş ortası şahıslar takip etti.
Katılımcılarda hastalık hikayesine bakıldığında ise her dört şahıstan biri (yüzde 25,3) ailede akciğer kanseri olduğunu belirtti.
Erkeklerde sigara içenlerin oranı daha fazla
Neredeyse her iki şahıstan biri (yüzde 48,4) sigara içtiğini belirtirken içmeyenlerin oranı yüzde 26,5 oldu. Sigarayı bıraktığını söyleyenlerin oranı ise yüzde 18,2. Erkeklerde sigara içtiklerini söyleyenlerin oranı yüzde 51,7 olurken bayanlarda bu oran yüzde 42,8 oldu. Ortaya çıkan bir öbür kıymetli sonuç ise bayanların erkeklere kıyasla çok daha fazla pasif içici pozisyonda olması. Erkeklerin yüzde 4,8’i pasif içici olduğunu söz ederken bayanlarda bu oran yüzde 10,3’e çıkıyor.
Sigarayı bırakmadan evvel içme mühleti ortalama 20 yıl
Halen sigara içenlerin içme mühletini de ortaya çıkaran sonuçlara nazaran iştirakçilerin yüzde 31,3’ü 20 – 29 yıldır sigara içtiğini söyledi. Yüzde 26,8’i 10 – 19 yıl, yüzde 16,7’si 30 – 39 yıl, yüzde 14,6’sı ise 1 – 9 yıl sigara içtiklerini belirtti. 40 yıldan fazla müddet sigara içtiklerini söyleyenlerin oranı ise yüzde 10,6. İştirakçilerin yüzde 80,1’i günde 1 – 20, yüzde 18,3’ü ise 21 – 40 adet sigara içtiğini söylerken toplam sonuçlara nazaran günde ortalama 15 sigara içiliyor. Sigarayı bırakanlarda ortalama bırakma müddeti 5 yıl oldu. Bırakmadan evvel içme müddeti ortalama 20 yıl.
Sigara haricinde hava kirliliği risk faktörlerinin başında geliyor
Verilere nazaran sigara haricinde akciğer kanseri hastalığına neden olabilecek çeşitli risklere maruz kalım durumunda birinci sırada yüzde 7,1 ile hava kirliliği yer aldı. Bunu sırasıyla yüzde 3,3 ile verem, yüzde 2,9 ile elementler (ağır metaller, petrol eserleri vb.) ve radyoterapi, yüzde 1,4 ile asbest ve yüzde 0,6 ile radon takip etti.
Akciğer kanserine sebep olabilecek risk faktörlerini ve bu faktörlerden hangilerine sahip olduğunuzu öğrenebileceğiniz platforma Türk Tıbbi Onkoloji Derneği (TTOD) toplum bilgilendirme platformu aracılığıyla https://www.akcigerimiziokuyoruz.com/ adresi üzerinden ulaşabilirsiniz.