Madalyonun iki yüzü var…
Bir tarafında, Batı yaptırımları sonrası siyasi ve ekonomik darboğazdan geçen Rusya için soluk borusu haline gelen Türkiye, başka tarafta ise Batı’dan uzaklaşırken, Batı’ya entegre ekonomik altyapının getirdiği zorlukları aşmaya çalışan Türkiye için çıkış kapısı haline gelen Rusya var.
İki ülke de ABD’nin maksadında.
İKİ ÜLKE ORTASINDAKİ KÖPRÜLER HEDEFTE
Resme daha da yaklaştığımızda ise ABD’nin cerrahi operasyonlarla Türkiye-Rusya alakalarını tutan köprüleri gaye aldığını görüyoruz. Ağustos’tan bu yana yaşananları hatırlayalım;
20 Ağustos, Türkiye-Rusya bağlarında değerli roller üstlenen Aleksandr Dugin’in kızı Darya Dugina gaye alındı. Rus hükümet etraflarına yakın isimler suikastı “Anglosaksonların Türkiye ve Moskova’daki siyasi seçkinlere bir mesajı” olarak değerlendirdiler.
22 Ağustos, ABD Hazine Bakanlığı TÜSİAD başta olmak üzere Türkiye’de faaliyet gösteren endüstrici ve iş adamları derneklerine bir tehdit mektubu göndererek, Rusya’yla ticari faaliyetlerini sürdürmeleri halinde yaptırıma tabi tutulacaklarını bildirdi.
Eylül, Ukrayna Dışişleri Bakanlığı’na bağlı bir internet sitesinde (sanctions.nazk.ua) Rusya’yla ticaret yapan Türk Bankaları, şirketleri ve iş adamları ayrıntılı bilgileri paylaşılmak suretiyle amaç gösterildi. (ABD’nin işaretiyle, Türkiye ve Türk şirketlerini gaye alan Ukrayna, Bayraktar İnsansız Hava Araçlarını bu saatten sonra talep etmeye devam edecek mi izleyeceğiz.)
13 Eylül, Türkiye ve Rusya alakalarının hassas karnı Kafkaslar ’da Ermenistan’ın kışkırtmaları sonucu Azerbaycan ve Ermenistan ordusu ortasında çatışmalar yaşandı. ABD’nin Tayvan “fatihi” senatörü Nancy Pelosi, Erivan’dan Ankara ve Moskova’ya iletiler gönderdi.
19 Eylül, Türkiye’nin önde gelen bankalarından İş Bankası, ABD’nin yaptırım tehditlerine dayanamayarak Rusya merkezli ödeme sistemi MİR kullanımını askıya aldığını duyurdu.
ABD’nin bu ataklar karşılıksız kalmadı;
16 Eylül’de Semerkant’ta Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) toplantısında Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin gayesinin ŞİÖ’ye tam üyelik olduğunu açıkladı.
Yine tıpkı toplantı sonrası, birinci olarak Erdoğan’ın ağustos başında lisana getirdiği, Türkiye’nin Rusya’dan yaptığı doğalgaz alımlarının %25’ini ruble üzerinden yapmasına ait planın çok yakında yürürlüğe gireceği bilgisi Putin tarafından basınla paylaşıldı.
Öte yandan Türkiye ve Rusya’nın karşı karşıya gelme mümkünlüğü bulunan bir başka alan olan Suriye’de Ankara ve Esad idaresi ortasında olağanlaşma adımları atıldı.
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov ise Ankara ve Şam ortasında temasların savunma bakanlıkları ve istihbarat yetkilileri üzerinden kurulduğunu belirtirken, “söz konusu temasları destekliyor ve bir ortaya gelmeleri için tarafları teşvik ediyoruz (…) istemeleri halinde tarafları Moskova’da kabul etmeye hazırız” tabirlerini kullandı.
Hamleleri ve karşı atılımları toplayıp çıkardığımızda şu sonuca varıyoruz;
ABD’nin Türkiye ve Rusya alakalarını maksat almasının birincil maksadı Rusya’nın soluk borusunu tıkayarak, Moskova’yı çıkışsız bırakmaktır. Öteki amacı ise halihazırda ekonomik ve siyasi bir darboğazın içinde olan Türkiye’yi yalnızlaştırmak, zayıflatmak ve bu suretle kendine tekrar bağımlı hale getirmektir.
Yunanistan’ın Ege’deki kışkırtmalarıyla eş vakitli olarak ABD’nin Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ne uyguladığı silah ambargosunu kaldırma kararı da bu planın Türkiye’yi zayıflatma ayağının bir kesimi olarak kıymetlendirilebilir.
TÜRKİYE’NİN İZLEDİĞİ İSTİKRAR SİYASETİNİN ASIL GAYESİ NE?
Türkiye açısından gelinen noktaya baktığımızda, ABD tarafından sert bir biçimde amaç alınırken Batı ve Doğu ortasında izlenen “denge siyaseti”nin sürdürülemeyeceği aşikar.
Lübnan eski Kültür Bakanı ve şimdilerde Science Po’da hocalık yapan Ghassan Salamé, Türkiye’nin istikrar siyasetini üstü kapalı bir biçimde eleştirmek için şu sözleri kullanıyor; “Eskiden kontaksız olmak (Hindistan, Endonezya, Yugoslavya ve Mısır öncülüğünde kurulan “Bağlantısızlar Hareketi’ni kast ediyor), iki kampın (ABD ve Sovyetler) tertiplerinin dışına durmayı gerektirirdi. Şimdilerde ise birbirlerine düşmanda olsalar üye olabildiğiniz kadar tertibe üye olmak manasına geliyor. Çok taraflılıktansa oportünizm”
Salamé’nin tabirleri tartışmaya açık ve ama şu soruyu da peşinde getiriyor;
Batı ve Doğu ortasında istikrar siyaseti, Türkiye’nin başka bir kutup oluşturmayı hedefleyerek izlediği bir siyaset mi yoksa Asya’ya entegrasyon esnasında Batı’dan kopuşu yumuşatmak için sürdürülen bir geçiş kademesinden mı ibaret?
Tartışmakta fayda var…
Onur Sinan Güzaltan