İstanbul’da 10 yıldan bu yana tıp gemisi kaptanlığı yapan Nedim Yüzseven, 9 Temmuz’da öğlen saatlerinde çıktığı cins sırasında denizde büyük bir cisim gördü. Kaptan Yüzseven, evvel bunun bir lastik olabileceğini düşünürken yanına yaklaşınca daha evvel hiç görmediği çok büyük bir kaplumbağa olduğunu fark ederek o anları cep telefonu ile kaydetti.
Görüntüyü kaydettikten sonra bunu toplumsal medyada paylaştı. İstanbul Üniversitesi (İÜ) Su Bilimleri Fakültesi, Deniz ve İçsu Kaynakları İdaresi Kısmı, Deniz Biyolojisi Ana Bilim Kolu öğretim üyesi ve Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Lider Yardımcısı Doç. Dr. Arda Tonay, bunun Marmara Denizi yahut İstanbul Boğazı’nda daha evvel hiç görülmeyen deri sırtlı deniz kaplumbağası (Dermochelys coriacea) olduğunu belirledi. Doç. Dr. Tonay, en derine dalan dünyadaki en büyük sürüngenlerden birisi kabul edilen ve kabukları deriyle kaplı bu bireyle ilgili kaptan Nedim Yüzseven ile görüştü. Arda Tonay, görüşmenin akabinde Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Zooloji Anabilim Kısmı’ndan Prof. Dr. Oğuz Türkozan ile birlikte bilgi, müşahede ve değerlendirmelerini bilimsel makalede ele aldı.
“İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ YA DA BESLENME EMELLİ BURAYA GELDİ”
Doç. Dr. Arda Tonay, bilim dünyasında ‘Dermochelys coriacea’ olarak bilinen deri sırtlı kaplumbağaların denizde yer alan yedi tipten biri olduğunu, başkalarından farklı olarak sırtının deri ile kaplı olduğunu söyledi. Doç. Dr. Tonay, “Bu tür 2.5 metre boya, 600 kilogram yüke ulaşabiliyor. Nedim kaptan, boğazda seyir sırasında Baltalimanı açıklarında bu tipi görüyor ve kaydediyor. Kendisine toplumsal medyadan ulaştık. Prof. Dr. Oğuz Türkozan hocamızla birlikte bu müşahedesi değerlendirip bilimsel makale olarak yayınladık” dedi.
Bunun kıymetli bir kayıt olduğunu vurgulayan Tonay, “Türkiye’deki 14’üncü kaydı ancak Marmara Denizi’ndeki birinci kaydı. Bu tıp aslında bütün dünyada kozmopolit; ancak daha çok tropik ve alt tropik bölgelerde dağılım gösteriyor. Bizdeki deri sırtlı kaplumbağaları daha çok Atlantik popülasyonuna ilişkin. Bu çeşit de çoğunlukla Karayip Denizi’nde, Karayipler’de yumurtluyor ve Avrupa, Akdeniz sularına beslenme hedefli geliyor. Öteki iribaş ve yeşil kaplumbağa üzere bizim kumsallarımızda üremiyor. Deri sırtlı deniz kaplumbağaları denizlerimize beslenme gayeli geliyor. Bu 14’üncü kayıt. Bu hayvan daha çok sıcak sularda olmasına karşın iklim değişikliğinin tesiriyle sular ısınmasının sonucu tipler de dağılım alanlarının yayılış alanlarını geliştiriyor. Burada bilhassa denizanaları ile beslenen bir cinsten bahsediyoruz. Bu tıp ve başkaları farklı denizlerde ağır olarak gözükmeye başladı. Bu bireyin de iklim değişikliği, tahminen de beslenme hedefli denizanalarının peşinden buraya geldiğini düşünüyoruz. İstanbul Boğazı’nın 7-8 bin yıl evvel son açılmasından itibaren Karadeniz’in Akdenizleşmesi süreci devam ediyor. Sonuçta bu müşahede de bunun bir kaydı. Burada şaşırtan olan; İstanbul Boğazı üzere dünyanın en ağır deniz trafiğinin olduğu, ağır bir trafiğin olduğu bu kadar dar su yolunda, bu müşahedenin kaydedilmesi çok kıymetli. Deri sırtlı deniz kaplumbağasının burada olması Çanakkale Boğazı’nı da geçtiğinin göstergesi. Dolayısı ile bu hayvan Akdeniz Havzası’nın en kuzey kaydı olarak bilimsel olarak kaydedildi” tabirlerini kullandı.
“DERİ KAPLI SIRTI VARDI, BÖYLESİNİ DAHA EVVEL GÖRMEDİM”
Görüntüyü kaydeden kaptan Nedim Yüzseven, denizde gördüğünde evvel ne olduğunu anlayamadığını belirterek, “İlk başta lastik zannettim. Sonra bir baktım başını kaldırdı. Kaplumbağanın uzunluğu 1.5 metre vardı. Biraz daha yaklaşınca sırtını gördüm. Deri kaplı sırtı vardı. Değişik bir kaplumbağaydı. Böylesini daha evvel görmedim. Çabucak kayda aldım. Paylaştığım imgenin akabinde Arda hoca bana ulaştı ve bunun çok ender görülen bir çeşit olduğunu, İstanbul Boğazı’nda birinci kere kaydı alındığını söyledi. Bunu duyunca çok keyifli oldum. İnşallah kimse canlıya ziyan vermez, rahat rahat denizlerimizde gezer” diye konuştu.