Sözcü gazetesi muharriri Aytunç Erkin, bugünkü köşe yazısında MİT’ten geçen yıl emekli olan ve teşkilatın ikinci ismi diye tanımlanan Sebahattin Asal’ın da müellifleri ortasında olduğu “Özel Askeri Şirketler ve İstihbaratın Özelleşmesi” kitabından alıntılar yaparak yorumlarda bulundu.
Aytunç Erkin’in yazısı şöyle:
“… Soğuk savaşın sona ermesi ve devamında gündeme gelen istikrarsızlıkların, hücresel yapılarda yol açtığı süratli dönüşümler, bahsedilen kulvarda yani çatışma alanlarında özelleşmenin sürat kazanmasına yol açmış, özel askeri şirketlerin oluşumuna yönelik ivmelenmeyi artırmıştır.” Bu cümleleri, savaş şirketi SADAT’ın kurucusu Adnan Tanrıverdi’nin geçen hafta hayatını kaybetmesinin akabinde okuduğum bir kitaptan alıntıladım. Kitabın ismi: “Özel Askeri Şirketler ve İstihbaratın Özelleşmesi.” Müelliflerinden birinin ismi çarpıcı. MİT’ten geçen yıl emekli olan ve teşkilatın ikinci ismi diye tanımlayabileceğimiz Sebahattin Asal. Emekli MİT yöneticisi Asal, kitabı Prof. Kadir Murat Altıntaş’la kaleme almış.
420 sayfalık kitabın bütününden çıkansa şu:
“Tekelleşen kapitalizm, dini ve mezhepsel farklılıklar-çelişkiler, iktidar için tahrik edilen şoven hisler, yeni pazar/hammadde gereksiniminin giderilmesi tarafındaki arayışlar, tarih tabanlı his arkeolojileri ile doruğa çıkan toprak sonu genişletme istekleri üzere sebepler, devletlerin, politik-askeri teşebbüslerle genişlemeye yönelmesine, hasebiyle dayatmacı, saldırgan ve emperyalist bir yaklaşım içinde olmalarına yol açmaktadır. Bu çalışmanın gayesi; neoliberal iktisat siyasetlerinin olası tesirleri doğrultusunda ortaya çıkan özelleşme serüvenini sorgulamaktır.”
Yine karşımıza “neoliberalizm” çıktı! “Her şeyi özelleştir, her şeyi sat, paradan para kazan, silahtan para kazan, savaştan kazan vs…” Kitabın muharrirleri, özel askeri şirketlerin mümkün avantaj ve dezavantajlarını incelerken şu tespiti de yapmışlar:
“… Hususa stratejik bir bakış açısıyla yaklaştığımızda, özelleşen askeri hizmetler sonucu ortaya çıkan özel askeri şirketler aslında ABD ve İngiltere başta olmak üzere, tüm yayılmacı devletler tarafından dayatılan yeni dünya sisteminin ve bölgesel dizaynın bir aparatı olarak değerlendirildiği düşünülebilir. Özel askeri şirketler gerçekte emperyal devletlerin saklı ajandalarına hizmet etmek üzere oluşturulmuş vekil yapılar olarak söz edilebilir.”
Özel askeri şirketler Türkiye’ye uygun mu?
Çok sayıda kaynak üzerinden bir perspektif sunmaya çalışan müelliflerin “askeri şirketler” konusunda hem olumlu hem de olumsuz taraflarını okuyucuya anlatmak istedikleri anlaşılıyor. Örneğin; Ukrayna ile yapılan savaş sürecinde Rusya ile Wagner şirketi ortasındaki münasebet masaya yatırılmış. Hatırlayın; Wagner, Rusya devletine karşı isyan bayrağını çekmiş ve sonunda isyan “anlaşmayla” bastırılmıştı. Bu durum Rusya’nın iç güvenliğini tehdit eder hale gelmişti. İşte özel askeri şirketlerin yarattığı “olumsuz” tablo. Okuyalım:
“Özel askeri şirketlerin demokratik parlamenter sisteme sahip çağdaş devletler tarafından kullanılması, demokratik ulus devlet olgusunu tehdit ettiğine ait çok önemli görüş ve savlar bulunmaktadır. Hatta bu durumun uygulamada üç ana temel üzerine inşa edildiği ileri sürülmektedir:
Askeri hizmetlerin periyodu manasına gelen mevcut süreç, sonuçta devletlerin yasal güç/şiddet kullanma yetkisini fonksiyonsuz hale dönüştürmektedir.
Demokratik sistemlerde, mevcut yürütme organının demokratik hesap verebilirlik telaşı bulunmaksızın savaş ya da çatışmaya girme inisiyatifini güçlendirmektedir.
Dolaylı olarak bireysel/kurumsal çıkarların devlet çıkarlarının önüne geçmesine yahut öncelik kazanmasına sebep olmaktadır. (Sayfa 359)”
Soru şu: Özel askeri şirketler, Türkiye’de uygulanabilir mi? Bunun cevabını da alalım:
“Türk devletinin bekasının en kutsal olgu olarak kabul edildiği kamu idaresinde, emelleri ve öncelikleri birbirinden büsbütün farklı ve bağımsız olan ilgili tarafların, ortak bir gaye doğrultusunda bir ortaya gelmeleri ve ahenk içerisinde yeterinde kolay ve manalı değildir. Türkiye’nin kendine has stratejik coğrafyası, jeopolitik pozisyonu, tarihi ve kültürel birikimi nedeniyle, gerekli tedbirler alınmadığı takdirde, özel askeri hizmet sisteminin en son başarısı ve sürdürülebilirliği mümkün olmayacaktır. (Sayfa 373)”
MİT özelleştirilirse ne olur?
Kitabı yazan isimlerden birisinin MİT’in en değerli yöneticilerinden olduğunu düşünürsek, “Özel askeri şirketin en kıymetli hizmet çıktılarından biri olan istihbarat eserinin özel dal tarafından temin edilmesi hususu ne olacak?” sorusu da masaya yatırılmış:
“Geleneksel kamu güvenlik paradigmasının (güvenliğin birinci öncelik olarak kabul gördüğü baskın güvenlikçi yaklaşım) oluşmasını sağlayan toplumların tarihî birikimleri ve psikososyal kodları, istihbarat üzere stratejik bir olgunun özel teşebbüslerle paylaşımı ve temini üzere siyasetlerin benimsenmesini güçleştirmektedir. Türkiye özelinde bu tip siyasetlerini benimsenmesi ve uygulanması kısaca hakikat değildir. Zira, devlet-i ebed süre prensibi doğrultusunda özverili bir biçimde çalışan Türk İstihbarat Topluluğu üyelerinin çalışanları ile büsbütün ticari saikler doğrultusunda hareket eden özel teşebbüslerin mensupları ortasında kavramsal açıdan felsefi birlikteliğin sağlanması ve ahenk içerisinde misyon yapabilmeleri hiç de gerçekçi değildir. (Sayfa 376)”
Burada da soru şu: Kar güdüsüyle hareket eden özel askeri şirketler ve münasebetiyle özelleşebilecek istihbarat teşkilatı kim için çalışır? Cevabı aşikâr değil mi? Olağan ki bağlı olduğu şirketin para kazanması için.”