BM Bayana ve Kız Çocuklarına Yönelik Şiddet, Nedenleri ve Sonuçları Özel Raportörü Reem Alsalem, 18-27 Temmuz tarihleri ortasında Türkiye’de bayanlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetin çoklu ve kesişen nedenlerini inceledi.
Ayrıca, Türkiye’nin bayanlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetin önlenmesi ve çaba bahislerinde yasal, kurumsal ve siyasi çerçevelere yönelik verdiği milletlerarası taahhütlerin uygulanışını da gözden geçirdi. Alsalem, Haziran 2023’te BM İnsan Hakları Kurulu’na sunacağı rapor ve Türkiye ziyaretine ait Ankara’da basın toplantısı düzenledi. Alsalem, Türkiye Cumhuriyeti’nin daveti üzerine ülkeye geldiğini, emelinin bayan ve kız çocuklarına karşı şiddetin durumunu pahalandırmak olduğunu vurgulayarak, ziyareti sırasında yabancı asıllı bayanların da durumlarını değerlendirmeye uğraş ettiğini kaydetti. Alsalem, “Ziyaretim esnasında birçok bakanlık ile bir ortaya geldim. Bayanlar ile kızlar ile bir ortaya geldim. Onun dışında farklı vilayetleri ziyaret etme fırsatım oldu. Biraz hayal kırıklığına uğradığım bir konu oldu; sığınma meskenini ziyaret etme fırsatım olmadı. Keşke Sıhhat Bakanlığı ile de görüşebilseydim” dedi.
‘SÖZLEŞMEDE ÇEKİLMİŞ OLMASI KEDER VERİCİ’
Alsalem, bayana şiddet konusunda Türkiye’nin imza attığı milletlerarası kontratlar olduğuna vurgu yaparak, “İstanbul Mukavelesi ile ilgili husus başta konuşuldu. Ben Türkiye’nin bu kontrattan çekilmiş olmasını ıstırap ile karşılıyorum. Bununla ilgili Danıştay kararı açıklandı, bunu da keder ile karşıladım. Türkiye Cumhuriyeti Hükumetini mukaveleden çekilme kararını yine değerlendirmeye ve mukaveleyi tanıyan ülkeler ortasına tekrar katılmaya teşvik ediyorum. Kontrattan çekilmenin kıymetli olmasının nedenlerinden bir oburu ise ülkede kontrattan çekilmeyi isteyen küçük azınlığın görüşlerine uymanın aslında bakarsanız ülkenin başka milletlerarası insan halkları mukaveleleri ve yönetmeliklerine dair tavrını da etkileyebileceği endişesidir” sözlerini kullandı.
‘TÜRKİYE SON 15 YILDA KIYMETLİ ADIMLAR ATTI’
Alsalem, Türkiye’nin aile içi şiddet dahil bayanlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetle uğraş etmek ve ayrımcılığı ortadan kaldırmak için son 15 yılda kıymetli adımlar attığına vurgu yaparak, “Kadına karşı şiddetin önlenmesine dair kanun kıymetli bir yasal çerçeve koymaktadır. Cinsel şiddet cürmü için güç kullanım koşulu aranmamaktadır. Evlilik içi tecavüz bir kabahat olarak açıkça tanımlanmaktadır, kabahat olarak tanımlandığı için bu çok güzel bir durumdur. Ülke 2007’den bu yana 4 hareket planı kabul etmiştir. Kimi boşlukların olduğuna dair yetkililer ile görüşmeler de yaptık. Birtakım unsurlar Türkiye’nin milletlerarası insan hakları yükümlülükleri ile uyumlu değil diye görüşlerimi ilettim. Bayana ve kız çocuklarına karşı işlenen her türlü şiddet kabahatine ait cezasızlığın her türlü ortadan kaldırılması çok önemli” tabirlerini kullandı.
‘KADES GÜÇLENDİRİLMELİ’
Alsalem, şiddete daha fazla maruz kalmaları kelam konusu olduğu için göçmen bayan ve kız çocukları ile süreksiz muhafaza altındakilere de değinmek istediğini söyleyerek şöyle konuştu:
“Geçici müdafaadan faydalanan Suriyeli bayanların şiddete uğradıklarında ‘ülkeden ayrılmaları istenebilir’ tasası ile şikayette bulunamadıklarını biliyoruz. KADES uygulaması gerçek tarafta atılan adımlardan biri; fakat bunun da güçlendirilmesi gerekiyor. Yalnızca TC ile giriş yapılıp faal ediyorsanız. Evraksız göçmen bayanlar erişimde sorun yaşıyor. Şiddet mağduru olan bayanlar bilgiye dayalı kararları ya da özgür kararları lakin ekonomik olarak kendilerine güvenebiliyorlarsa gerçekleştirilebilir. Bu bahiste sarf edilen eforlardan çok etkilendim. Türkiye bayan ve kız çocuklarına ekonomik bağımsızlık sağlamak için pek çok çalışma yürütüyor. Kimi ilerde bu tarafta takdire layık bir uğraş sarf ediliyor. Ekonomik kooperatifler dahil pek çok test edilmiş program var. Bayanların güçlendirilmesine yönelik ekonomik projelerin bayanların ve kız çocuklarına daha fazla sunulması konusunda daha fazla çalışma yapılması gerekiyor ki böylelikle bu bireyler kendilerine şiddet uygulayan bireylerin yanına geri dönmek zorunda kalmazlar.”
‘VERİLER KAPSAYICI DEĞİL’
Türkiye’ye 18 yaş altı bütün çocuk evliliklerinin yasaklanması konusunda karar alması istikametinde davette bulunduğunu belirterek, “Geçen yıl 300’den fazla bayan öldürülmüştür. Anladığım kadarıyla bakanlıklar kendi ortalarında bilgi paylaşıyorlar aslında. Vakit zaman İçişleri Bakanlığı tarafından bunların halk ile paylaşıldığını da biliyoruz. Bu data sistematik olarak toplanmıyor, gereğince kapsayıcı değil. Türkiye aslında çok düzgün bir konumda, bu cins dataları toplamak için, cinayetleri pahalandırmak için bir müşahede meskeni kurabilecek bir pozisyonda” değerlendirmesinde bulundu. (DHA)