Uzmanlara hem maddi hem de manevi açıdan büyük kayıplar yaşayan depremzedelere gittikleri, sığındıkları yerlerde nasıl takviye olunabileceğini sorduk. Depremzedelerin üzgün, öfkeli, dertli, dingin ya da huzursuz ruh hali içinde olabileceklerini söyleyen uzmanlar, tekliflerini şöyle sıralıyor:
ACINI BÜYÜKLÜĞÜNÜ VURGULAMAYIN
Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Serkan Denizli:
1- Dayanak olmak için daima konuşup bir şeyler söylemek zorunda değilsiniz. Karşınızdakinin sessizliğine hürmet duyun ve anlatmadıkça siz anlatmasını istemeyin, ayrıntıları ve olayları sormayın.
2- Onu dinlerken hislerinizi açıkça dışa vurabilirsiniz, birlikte üzülüp ağlayabilirsiniz. Fakat acıyı daha derinleştirecek yorumlar yapmaktan, acının büyüklüğünü daima vurgulamaktan kaçının.
3- Şayet size sarılırsa siz de ona sarılın, elinden tutun güzel gelecektir lakin bunu onun istediğinden emin olmadan siz başlatmayın.
4- Muhtaçlık hissettiğinde şayet sahiden olabilecekseniz, ona dayanak olmaya hazır olduğunuzu belirtebilirsiniz. Bu dayanak duygusal da olabilir, hayatını nizama koyarken muhtaçlığı olan dayanaklar de olabilir. Fakat, “her şey hallolur”, “her şeyi aşarız” üzere sözlerden sakının.
KENDİ ÖYKÜNÜZÜ ANLATMAYIN
5- “Çok şükür sana ya da yakınlarına bir şey olmadı” şanslısın üzere sözler kullanmayın.
6- “Demek ki yaşanacakmış” üzere, “kaderde bu da varmış, “bu da senin sınavınmış” üzere acısını anlamaktan uzak tabirlerden kaçının.
7- Daha berbat durumda olanları örnek göstererek bu durumda da olabilirdin, tekrar de durum çok berbat değil üzere umut vermeye çalışan lakin empatik olmayan yaklaşımlar göstermeyin.
8- Kendi öykünüzü ya da diğerlerinin yaşadıklarını anlatmayın. Yaşadığınız kayıpları yahut mesela evvelki sarsıntıda başınıza gelenleri anlatmak sizin gereksiniminizi karşılar, karşıdakinin değil.
9- Üzülme, ağlama, güçlü ol, aileni ve çocuklarını düşün üzere hislerini paylaşmaktan çok bastırmaya davet eden davranışlardan uzak durun.
10- Farklı yerlere götürmeye çalışmak, dikkatini öbür tarafa çekmek için ilgisiz bahislerden sohbetler açmak üzere davranışların da onun için bir yararı olmayacaktır.
UZMANA YÖNLENDİRİN
Dr. Ayşen Köse (Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Ruhsal Müracaat ve Rehberlik Anabilim Dalı)
Güvenlik hissinin kaybı, bu süreçte yaşanan en derin hislerden biridir. O nedenle, afet bölgesinden tahliye edilen depremzedelere takviye olurken yalnızca yapabileceğimiz kelamları vermek değerli. Çünkü, kelam verip yapmamak kaybolan güvenlik hissinin derinleşmesine neden olabilir. Engelli çocuğu, hastası ya da diğer sebeplerle özel bakım gerektiren bireyleri olan ailelerin takviye gereksiniminin daha fazla olabileceğini göz önünde tutmak ve onlara yönelik dayanak sistemleri oluşturmak epey kıymetli. Zelzele olduğu günden bu yana, depremzedeler için istekli, fiyatsız, online ya da yüz yüze psikososyal dayanak vereceğini duyuran pek çok kurum oldu. Depremzedelerin kendileri bu kurumlara ulaşmakta zahmet çekebilirler ya da bunların farkında olmayabilirler. Ruh sıhhatine yönelik bu hizmetlere ulaşmalarını sağlamak çok değerli bir yardım olabilir.
İLK MÜDEHALE ÖNEMLİ
PSİKOLOJİK BİRİNCİ YARDIMLA İLGİLİ 6 SORU 6 CEVAP
“Psikolojik birinci yardım, travmaya maruz kalan bireylerde ortaya çıkan gerilimi azaltmak ve uzun vadeli ahengi ve başa çıkmayı artırmak için en uygun yöntem” diyen Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Engin Deniz , birinci müdahalenin kıymetli olduğunu belirtti. Prof. Dr. Deniz ruhsal birinci yardımla ilgili 6 soruya şöyle yanıt verdi:
Psikolojik Birinci Yardım (PİY) nedir?
Müdahaleci olmayan, pratik bakım ve takviyedir. Bireylerin kriz ya da travmatik bir olay sonrası muhtaçlıklarını ve telaşlarını kıymetlendirir. Bireyleri dinlemeyi, lakin onları konuşmaya asla zorlamamayı kapsar.
PİY ne değildir?
Kişilerden başlarına ne geldiğini tahlil etmelerini ya da vakit ve olayları sıralamalarını istemek değildir.
PİY amaçları nelerdir?
Travmaya maruz kalan bireylerle, yönlendirici olmadan, şefkatli bir formda ve insancıl bir irtibat kurmak, olaydan etkilenenlerin fizikî ve duygusal rahatlığını sağlamak, acil gereksinimlerini ve kaygılarını gidermeye yardım etmek için pratik yardım sunmak üzere amaçları vardır.
PİY kimler içindir?
Stres altındaki tüm yaş kümelerindeki bireyler için uygulanabilir.
PİY nerede verilir?
PİY, gereğince inançlı olan; krizden etkilenen kişinin mahremiyetini ve haysiyetini korumak için uygun olan her yerde verilebilir.
PİY ne vakit verilir?
Olayın ne kadar sürdüğüne ve çeşidine nazaran bazen günlerce ya da haftalarca sunulabilir.