31 Mart seçimlerinde AK Parti’nin Hakkari Belediye Lider adayı olarak gösterdiği İsmet Ölmez’in sahibi olduğu, Diyarbakır’ın Dicle ilçesindeki Ölmez Doğu Madencilik Nakliyat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi tarafından yürütülen maden arama çalışmaları devam ediyor. Şirket son olarak Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan aldığı kapasite artırımı onayı ile gündeme geldi.
MA’da yer alan habere nazaran, kurşun ve çinko madeninin çıkarıldığı bölgede birinci olarak 3 Ağustos 2011 tarihinde Bir Yıldız İnşaat Maden Nak. Besin Sanayii ve Ticaret Limited Şirketi tarafından “ÇED Gerekli Değil” kararı alınarak, çinko ve kurşun işletmesi kuruldu. 27 Kasım 2019’da Ölmez Doğu Madencilik Şirketi’ne devredilen ocak için kapasite arttırma talebiyle 26 Temmuz 2022’de Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na müracaat yapıldı. Bakanlık tarafından 24 Ağustos 2022’de “Çevresel Tesir Değerlendirmesi Olumlu” kararı verilirken, böylelikle 24,94 hektarlık alanda yapılan aramaların kapsamı 532,77 hektara çıkarıldı.
USULSÜZLÜK, TOPLANTI TUTANAĞINDA ÇIKTI
Şirketin müracaatında yer alan raporda, bölgede yaşayanların onayının alındığı belirtilse de bahse dair yapılan halk toplantısına 4 kişi ve 2 muhtarın katıldığı tutulan tutanakta ortaya çıktı. Ayrıyeten tutanakta ‘köylü’ olarak şovların de o devir şirkette çalışanlar olduğu, tutanaktaki Ahmet Aküzüm’ün maden çalışanı, Halit Birkan’ın şirkette yağcı ve Mustafa Güzel’in ise aşçı olarak çalıştığı öğrenildi.
Öte yandan ÇED raporuna itiraz eden 19 köylünün talebinin bakanlık tarafından görmezden gelindiği belirtildi.
AĞAÇLAR KESİLDİ, ÜZÜM BAĞLARI KURUDU
Yaklaşık iki yıldır kapasite arttırılarak sürdürülen maden faaliyeti nedeniyle bölgede yüzlerce ağaç kesilirken, ekim alanları ziyan gördü. Maden arama çalışmalarında patlatılan dinamitler mahallelerde tahribata neden oldu. Oluşan tozdan kaynaklı üzüm bağları kurudu.
BÖLGEDE İNCELEME
Bölgede yaşayanların başvurusu üzerine Diyarbakır Barosu Kent ve Etraf Komitesi, Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) Diyarbakır Şube Ekoloji Kurulu, Makine Mühendisleri Odası, Pirejmon Derneği ve Ziraat Mühendisleri Odası, 20 Ekim’de bölgede incelemelerde bulundu. İncelemelerde yer alan Diyarbakır Barosu Kent ve Etraf Komitesi üyesi Ahmet İnan, bölgedeki duruma dair konuştu.
Mahallelerinde 10 yıla yakın bir müddettir kurşun madeni faaliyeti olduğunu belirten İnan, “Bu faaliyet nedeniyle tarımda inanılmaz bir düşüş yaşadı. Yanı sıra bronşit ve akciğer kanseri (tozdan kaynaklanan) hastalığında artış kelam konusu. Mahalleliler, madenin ziyanlarını ömür alanlarının yok olmasıyla acı bir formda deneyim etti. Kurşunlu mahallesinin su kaynakları kirletildi. Mahallelilerin gösterdiği çeşme suyun vakit içinde nasıl yok olduğunu gösterdi” dedi.
İPTAL DAVASI AÇILACAK
Bölgede yaşayanların bilgisi dışında kapasite artışına gidildiğine dikkati çeken İnan, “Bize yapılan müracaatın akabinde maden alanını gördük, halkla konuştuk. Talep ve şikayetlerini dinledik, bilgi aldık ve bilgi verdik. Diyarbakır Barosu’nun Etraf Kurulu olarak kapasite artışına giden ÇED ile ilgili iptal davası açacağız. Yalnızca bu işin türel boyutu değil toplumsal boyutu da çok değerli. Halkın o istikamette bir duruşu var” tabirlerini kullandı.
ORMANLIK ALAN YOK EDİLDİ
Maden arama çalışması yapılan alanın ise “ormanlık alan” olduğunu belirten İnan, “Ağaçlar kesilerek alan açılıyor ve maden çalışması yapılıyor. Yani o denli çorak, taşlı bir arazi de değil. Buda bir tabiat katliamıdır. Arayıp da bulamadıkları yahut artık madeni büsbütün çıkarttıkları yerlerden ayrıldıklarında hiçbir halde düzenleme, tekrar bir ağaçlandırma yahut o çukurları kapatma üzere bir teşebbüste de bulunulmuyor. Yükümlülükler yerine getirilmemiş. Bu açılan çukurlara insanların düşme riski de var. Mahalleliler daha evvel o çukurlara hayvanların düştüğünü ve derinliğinden kaynaklı kurtarılamadığını tabir etti” diye konuştu.
HUKUKİ DENETİM
İnan, 10 yıllık maden için gerekli prosedürün uygulanıp, uygulamadığı ve ilgili müsaadelerin alınıp alınmadığı tarafında bir kontrol sisteminin oluşturulacağını söyledi. İnan, “10 yıl evvelki madenle ilgili şu an bir iptal davasının açılması hukuken imkanı yok. Lakin mevcut kapasite artışı ve devam eden faaliyetin tüzel olarak denetlenmesi için bütün teşebbüslerde bulunacağız” dedi.
‘TOPRAKLARIMIZI BIRAKMAYACAĞIZ’
Kurşunlu Mahallesi’nden Hatun Akay, oluşan toz ve dumandan artık nefes alamaz hale geldiklerini söyledi. Akay, “Meyvemiz, sebzemiz, ağaçlarımız kalmadı hepsi kurudu. Topraklarımızı bırakıp gitmemizi istiyorlar. Lakin topraklarımızı bırakmayacağız. Benim için Kurşunlu her yerden güzel” diye belirtti.
Yapılan maden çalışmaların çok büyük tahribata neden olduğunun altını çizen Ramazan Aküzüm de şöyle konuştu:
“Özellikle ağaçlar kurudu, bağlar üzüm tutmuyor. Bunun sebebi ise kullanılan kimyasallar. En az 20 ton patlayıcı kullanılıyor. Bu da 20 ton kimyasalın tabiata yayılması demek. Bu kimyasallar karıştığı doğayı katlediyor. Beşerler buna maruz kalınca teneffüs yolları tıkanıyor ve birçok hastalığa sebep oluyor.”
Maden arama çalışmalarının hukuka alışılmamış bir biçimde sürdürüldüğünün altını çizen Aküzüm, “Rastgele, başlarına nazaran çalışma yapıyorlar. Köylüler, tabiat bir ziyan görecek mi umurlarında değil. Devlet, 90’larda bizi zorla buralardan, topraklarımızdan sürdü. Ortadan uzun yıllar geçti fakat hiçbir şeyi unutmadım. Meskenimi yapmıştım içinde 2 yıl kalmadım köyümden edildim. Bu mağduriyeti ikinci kere yaşamayı kabul etmiyoruz. Gerekirse canımızı veririz lakin tekrar müsaade etmeyeceğiz. Köyü insansızlaştırmaya çalışıyorlar. Fakat gayret etmekten vazgeçmeyeceğiz” dedi.
DİNAMİTLER ZELZELE TESİRİ YARATIYOR
Bölgedeki patlamaların sarsıntı tesiri yarattığını söylen Ali İstek Altınok, “Her keresinde zelzele olduğunu sanıyoruz. Biz bu toprakları çocuklarımıza miras olarak bırakacağız. Bu gün hakkımızı ve köyümüzü savunmasak kimse savunmaz” dedi.
Astım ve kalp hastası olan Emine Akdut, maden faaliyetlerin nedeniyle oluşan toz ve dumanının sıhhatini olumsuz etkilediğini söyledi. Akdut, “Bu tozdan hepimiz hastalandık ölecek üzereyiz. Dinamitler patlatılınca çıkan sesten kapı ve penceremiz sallanıyor. Maden çalışmalarının yapılmaması için her türlü gayret etmeye hazırız” diye konuştu.
84 YAŞINDAKİ AKKUM: ÇABA EDECEĞİM
Maden çalışmasından kaynaklı hem mallarından hem de sıhhatlerinden olduklarını tabir eden Emine Akkum, şöyle devam etti: “Sağlığımız ziyan gördüğü halde toprağımızı bırakıp gitmiyoruz. Zira toprağımızı seviyoruz. Pak hava ve tarım için buraya geliyoruz ancak ne tarımdan randıman alıyoruz nede pak hava solabiliyoruz. 84 yaşındayım lakin madene karşı uğraş edeceğim.”
ERKEN YAŞTA VEFATLAR ARTTI
Maden çalışmalarından sonra astım rahatsızlığının oluştuğunu söyleyen Meryem Olgaç da, “Bölgemizde erken yaşta vefatlar yaşanmaya başladı. Zira maden çalışmaları hastalıklara sebep oluyor. Haberimiz olmadan çalışmalar yapıldı. Sonuna kadar uğraş edeceğiz” dedi.
(MEZOPOTAMYA AJANSI)