Birleşmiş Milletler Karadeniz Tahıl Teşebbüsü Koordinatörü Amir Mahmoud Abdulla, “Taraflardan biri muahededen çekilmeye karar verirse tahıl muahedesi otomatik olarak yenilenmez. Ancak bu noktada Türkiye’deki sevgili dostlarımıza güveniyoruz. Türk hükümetinin tüm taraflarla çalışabilecek bağlantı, yetki ve tesire sahip olduğunu düşünüyorum” dedi.
Birleşmiş Milletler (BM) Karadeniz Tahıl Teşebbüsü Koordinatörü Amir Mahmoud Abdulla, Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle karşılaşılan global “gıda krizi” riskinin ortadan kaldırılması maksadıyla varılan tahıl muahedesinin uzatılmaması ihtimaline ait, “Türk hükümetinin bu mutabakattaki tüm taraflarla çalışabilecek münasebet, yetki ve tesire sahip olduğunu düşünüyorum. Tarafların âlâ niyetleri ve Türkiye’nin dayanağıyla mutabakat yenilenecektir” değerlendirmesinde bulundu.
Ziyaret için geldiği Ankara’da Anadolu Ajansına röportaj veren Abdulla, tahıl koridoruyla ilgili son gelişmeleri, Türkiye’nin teşebbüs içerisindeki rolünü ve bölgeden sevk edilen ve edilmesi beklenen eserlere ait son periyotta gündeme gelen savları kıymetlendirdi. Ankara’yı Türk yetkililerle İstanbul’da tahıl eserlerinin inançlı transferi için kurulan Müşterek Uyum Merkezi çerçevesinde yapılan ortak çalışmaları kıymetlendirmek için ziyaret ettiğini kaydeden Abdulla, başkentteki temaslarında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar ile görüşmeler gerçekleştirdiğini aktardı.
Abdulla, Türkiye ve BM’nin Karadeniz Tahıl Girişimi’nde birlikte hareket ettiklerinin altını çizerek, Ankara ziyaretinde “Türkiye’ye süreç boyunca sarf ettiği efordan dolayı teşekkür etmek istediğini ve Türkiye’nin rolünün hem bölgesel hem global manada çok önemli” olduğunu söyledi.
İstanbul’da tahıl eserlerinin inançlı transferi için kurulan “Müşterek Uyum Merkezi”nin şimdiye dek çok düzgün bir iş çıkardığını belirten Abdulla, mevcut durumda 129 kargo gemisi vasıtasıyla yaklaşık 3 milyon ton besin ve çeşitli tahılın üç Ukrayna limanından dünyaya sevk edildiğini aktardı. Abdulla buna karşılık bu sevkiyatların yapılması için varılan tahıl koridoru muahedesi için tayin edilen mühletin 120 gün olduğunu ve muahede kararlarının doğrultusunda taraflardan biri itiraz etmezse kasımda muahedenin otomatik olarak uzatılacağını belirtti.
‘ANLAŞMA TÜRKİYE’NİN DAYANAĞIYLA YENİLENECEKTİR’
Buna karşılık bu mutabakatın yenilenmesini gerilerine yaslanarak bekleyemeyeceklerini kaydeden Abdulla, mutabakatın yenilenmesi için efor göstermeleri gerektiğini ve tüm tarafların bunu kabul etmesini beklediğini kaydetti.
Abdulla muahedenin uzatılmaması durumunun ortaya çıkması halinde Türkiye’nin oynayabileceği role dikkati çekerek şu sözleri kullandı:
“Açıkçası, taraflar ortasındaki münasebette apansız bir kötüleşme görürsek ve taraflardan biri teşebbüsten ya da mutabakattan çekilmeye karar verirse tahıl mutabakatı otomatik olarak yenilenmez. Fakat bu noktada Türkiye’deki sevgili dostlarımıza güveniyoruz. Türkiye hükümetinin bu mutabakattaki tüm taraflarla çalışabilecek ilgi, yetki ve tesire sahip olduğunu düşünüyorum. Bu yüzden umutluyum. Türkiye’nin Savunma (Hulusi Akar) ve Dışişleri Bakanı (Mevlüt Çavuşoğlu) ile görüştükten sonra daha da umutluyum. Onlar da temelde mutabakatın uzatıldığını görmek istediklerini söylediler. Birtakım rötuşların yapılabileceğini söylediler. Türkiye’nin bu teşebbüsün kararlıkla gerisinde olduğuna inanıyorum. Tarafların düzgün niyetleri ve Türkiye’nin takviyesiyle mutabakat yenilecektir.”
‘GIDA FİYATLARI DÜŞTÜ’
Gıda koridorunun dünya çapında besin ve gübre sevkiyatının yine kurulması ve tahıl yolunun tekrar açılması maksadıyla oluşturulduğunu söyleyen Abdulla, sevkiyatta yaşanan külfetlerin savaş öncesi periyotta oluşan meselelerden kaynaklı olduğuna dikkati çekti. Abdulla tahıl koridorunun yalnızca bir ülke kümesine yiyecek götürmek hedefiyle açılmadığını, ticaret yolunu tekrar oluşturmak maksadıyla açıldığını belirterek, “Bu yolun açılmasıyla global besin fiyatlarının düştüğünü söyleyebiliriz. Ve global besin fiyatlarının düşmesi, daha yoksul ülkelerin daha fazla besin alabileceği manasına gelir. Böylelikle eskisi kadar para ödemek zorunda kalmazlar” dedi.
Tahıl koridoru teşebbüsünün birçok farklı yararının olduğunun altını çizen Abdala, “Bunu Afrika’nın birtakım bölgelerinde gördük zira fiyatlar düşüyordu. Tahıl depolayan beşerler satmadan evvel fiyatların yükselmesini umuyordu. Ve sonra birdenbire fiyatların düştüğünü gördüler. Böylelikle eserlerini sattılar ve daha fazla tahıl pazara geri dönmüş oldu. Münasebetiyle bu koridorun sonuçları ve kazanımları, koridorun kendisinden gelen eserlerin bile ötesine geçiyor” dedi.
Abdulla, tahıl koridorundaki işleyişinin epey şiddetli bir operasyon olduğuna dikkati çekerek, tüm bu süreçlerin işleyişinin daha da geliştirilmesinin mümkün olduğunu vurguladı.
Ukrayna’dan besin sevkiyatı gerçekleştiren gemilerin gidiş ve dönüş seyahatlerindeki kontrollerin çok vakit alan ve kuvvetli süreçler olduğuna değinen Abdulla, bu kontrolleri yapan gruplarının sayısının artırılabileceğini ve sürecin daha akıcı hale getirilebileceğini tabir etti.
Abdulla bunlara ek olarak gemi sayısının ve sevkiyat ölçüsünü yükseltecek daha büyük gemilerin kullanımının da artırılabileceğini söyledi. Gemi sahibi firmalara koridor sınırında rastgele bir atakla karşılaşmayacakları inancını kazandırdıklarına işaret eden Abdulla, buna karşılık sevkiyata katılacak gemi sayısını artırmak için bu itimat hissini daha da artırmayı amaçladıklarını belirtti.
RUS ESERLERİNİN SEVKİYATI
Gıda krizinin aşılması için yapılan gayretlerin kıymetinin altını çizen Abdulla, “Bu teşebbüslerin evvel tasarlanması, akabinde müzakere edilmesi ve akabinde onaylanmasının nedeni, hem Ukrayna tahılını hem de Rus tahılını ve gübresini piyasaya geri getirmenin çok değerli olmasıydı. Karadeniz Tahıl Teşebbüsü kapsamında sevkiyatların gerçekleştirildiği üç Ukrayna limanından gelen eserlerin büyük çoğunluğu Ukrayna menşeli. Rus tahılının ihraç edilmesi için süreçlerin öncelikli olarak Rus limanlarından yapılması gerekir” dedi.
Abdulla, Rusya limanlarından gerçekleşecek muhtemel bir sevkiyat için muahede sürecinin kendisinin direkt sorumluluk alanında olmadığını lakin mevzuyla ilgili çalışma yapan BM yetkilileriyle temasta olduğunu söz etti.
Rus eserlerinin sevkiyatı için birtakım zorluklarının mevcut olduğunun altını çizen Abdulla, “Bunlardan kimileri sevkiyatı gerçekleştirecek gemilerin sigorta yapılmasında yaşanan zahmetler. Kimileri finansal kısıtlamalarla ilgili ve tüccarların ödeme yapmaları için de tekrar itimat duymaları gerekir. Bu nedenlerle şimdi Rus limanlarından gereğince Rus tahılı yahut gübresi sevkiyatı yapıldığını görmedik” dedi.
Abdulla Rusya’dan besin sevkiyatı yapılmasıyla ilgili müzakerelerin sıkıntı süreçler olduğuna işaret ederek, bu durumun global besin zincirinde adil olmayan bir durumu ortaya çıkardığı savlarına ait “Yani (küresel besin krizi konusunda) istikrarsız bir tablonun ortaya çıktığı hissini anlayabiliyorum. Gübre ve amonyak konusunda bir mutabakata varabilirsek, ki bu süreci Ukrayna limanlarından yapma bahtına şimdi sahip değiliz, lakin tahminen bundan sonraki kademede Ukrayna limanlarından Rus mallarının da sevk edildiğini görebiliriz. Lakin şu anki kriz göz önüne alındığında, tahminen de buna şimdilik bir adım uzağız” değerlendirmesinde bulundu.
Karadeniz Tahıl Girişimi’nin istikrarsız ve beklenenden daha uyumsuz olmadığını kaydeden Abdulla, buna karşılık Rusya’nın perspektifinden bakıldığında sürecin gereğince süratli yürümediği kanısıyla oluşan hayal kırıklığını anlayabildiğini lakin sürecin devam ettiğini belirtti.
Abdulla, Rusya eserlerinin de pazara açılması sürecinin tarafların yeterli niyetine bağlı olduğunun altını çizerek, “Özellikle gübre ve besin, yaptırımların ve savaşın bir kesimi değil. Lakin bu tip atılımlar için gerekli olan sigorta, limanların durumu ve finansmanı içeren kimi sistemler üzerinde tam olarak mutabakata varılmadı. Ama tüm bu faktörler görüşmelerin içerisinde yer alıyor” dedi. (AA)