ADIYAMAN (İGFA) – Adıyaman Eğitim ve Araştırma Hastanesi hekimlerimizden Dahiliye ve Acil Tıp Uzmanı Dr. Tayfun Börta, son dönümde dünya genelinde bir salgına dönüşen maymun çiçeği hastalığına ait bilgiler verdi.
Hastalığın Afrika’dan dünyaya yayıldığını belirten Börta, “Maymun çiçeği virüsü, daha çok orta ve batı Afrika’da rastlanılan, Ortopoksvirüs cinsine ilişkin olup, insanlara ekseriyetle enfekte bir kişi yahut hayvanın cilt lezyonları ya da beden sıvılarıyla direkt teması sonucu bulaşan zoonotik bir hastalık olarak biliniyor. Ateş, baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, kas ağrısı ve yorgunluk maymun çiçeği virüsünün neden olduğu belirtilerdir. Bir öteki tipik belirtisi olan döküntüler çoklukla yüz, eller, ayaklar ve ağızda ortaya çıkıp, bir mühlet sonra içi sıvı dolu lezyonlara dönüşür.” dedi.
Maymun çiçeği hastalığının daha evvel dünyada görülen çiçek hastalığına misal özellikler taşıdığını aktaran Börta, kelam konusu hastalığın kaynağının tam olarak bilinmediğini söz ederek şöyle devam etti:
“Maymun çiçeği virüsü, artık görülmeyen çiçek hastalığına neden olan variola virüsü ile birebir virüs ailesinin bir modülü olsa da, tesirleri daha hafiftir ve nadiren ölümcüldür. “Maymun çiçeği hastalığı” olarak isimlendirilse da hastalığın kaynağı bilinmemektedir fakat daha çok görüldüğü bölge olan Afrika kemirgenleri ve maymunlar üzere primatların virüsü barındırdığı ve insanlara bulaştırabildiği bilinmektedir.
Birinci insan hadisesi vakası 1970 yılında kayıtlara geçse de, Dünya bu virüsün ismini 2022 salgını ile birlikte duymuştur. Ekseriyetle 2-4 hafta süren belirtileri olan ve kendi kendini sınırlayan bir hastalıktır. Yaygın belirtileri ortasında ateş, kaşıntılı deri döküntüsü, lenf düğümlerinde şişme ve halsizlik olan maymun çiçeği vürüsü, hastalığın şiddetine nazaran ağır olaylar ortaya çıkarabilir. Maymun çiçeği virüsü, Poksviridae ailesinden Orthopoksvirus cinsine ilişkin çift sarmallı ve zarflı, bir DNA virüsüdür. İki farklı genetik kısmı olan bu virüsün Orta Afrika (Kongo Havzası) menşei de vardır ve daha bulaşıcı ve tesirli olduğu bilinmektedir.”
“ÇOK KOLAY BULAŞIYOR”
Hastalığı kapan şahısla her türlü temasla hastalığın çarçabuk bulaştığına anlatan Dr.Börta, hastalığın bulaş yollarını ise şöyle anlattı:
“Maymun çiçeği virüsü, bu virüs ile enfekte olmuş kişi ile öpüşme, cinsel birliktelik üzere cilt cilde temas, damlacıklar yoluyla yayılmasını sağlayan uzun mühlet yüz yüze yakın arada konuşma, virüslü kişinin dokunduğu giysi, çarşaf, havlu üzere eşyaların kullanılması yolu ile bulaşabilmektedir. Hayvanlardan ise enfekte olmuş hayvanın derisini yüzme, ısırılma, sıvı yahut hayvan atığı ile direkt temas, çizik atması ve hayvanın etinin yenmesi yoluyla da hayvandan beşere bulaşabilmektedir. Maymun çiçeği virüsünün daha çok görülebileceği hayvanlar sincap, sıçan ve fare üzere küçük yabani hayvanlardır.
Maymun Çiçeği Virüsü Belirtileri Nelerdir?
Maymun çiçeği virüsü belirtileri, döküntü, ateş, boğaz ağrısı, lenf düğümlerinde şişme, baş ağrısı ve kas ağrılarıdır. Hastalığın neden olduğu döküntüler kaşıntılı olup, çoklukla yüz bölgesinde başlar, avuç içi ve ayak tabanları da dahil olmak üzere bedene yayılır.
Maymun çiçeği virüsünde görülen döküntü, ağrılı olabilen düz, kırmızı şişlikler olarak ortaya çıkabilir. Daha sonra oluşan bu şişlikler irinle dolan kabarcıklara dönüşür ve daha sonra bu kabarcıklar kabuklanır ve düşer. Tüm süreç iki ila dört hafta sürebilir. Bu süreç tamamlanana, yani döküntüler kabuklanıp düşene kadar virüsü bulaştırabilir durumda olursunuz
Maymun çiçeği virüsü semptomları ne kadar müddette ortaya çıkar?
Maymun çiçeği virüsünün semptomları çoklukla virüse kaptıktan sonraki 3 hafta içinde kendini gösterir ve kişi grip üzere belirtilerinden birini göstermeye başladıysa ekseriyetle 1-4 gün sonra kızarıklık gelişir. Hastalık ile ilgili datalar, şahısların semptom göstermeye başlamadan 4 gün evvel bile virüsü bulaştırabildiğini de göstermektedir.
Maymun Çiçeği Virüsü Nasıl Teşhis Edilir?
Suçiçeği, kızamık, bakteriyel deri enfeksiyonları, uyuz, uçuk, frengi üzere hastalıkların yarattığı belirtiler ile benzerlik gösterebilen semptomlar gösterdiği için maymun çiçeği virüsünü tespit etmek için test yapılması gerekir. Ciltte ortaya çıkan lezyon’dan alınan örnek doku ile yapılacak PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) testi ile maymun çiçeği virüsü teşhis edilebilir. Şayet ciltte yara oluşmadı ise ve buradan örnek alınamadıysa, anal yahut rektal sürüntü alınarak da test almak mümkündür.
Bunun dışında bağışıklık sisteminizin antikor üretip, üretmediğini anlamak için için bir kan testi de istenebilir.
Maymun Çiçeği Virüsünden Nasıl Korunulur?
Sürveyans yani virüs konusunda sistematik müşahedeler ve yeni hadiselerin süratli tanımlanması, salgının denetim altına alınması için kritik değere sahiptir. Salgınları sırasında, enfekte bireylerle yakın temas, maymun çiçeği virüsü enfeksiyonu için en değerli risk faktörüdür.
Maymun çiçeği virüsü az görülmesine karşın bilhassa seyahat ederken yakalanma riskini en aza indirgemek için bu önlemleri almak gerekmektedir:
Virüsün belirtilerini gösteren bireylerden uzak durun, özellikle cilt temasından kaçının.
Hasta olduğunu bildiğiniz kişinin yatak gruplarına, havlularına yahut giysilerine dokunmayın.
Hasta olan biri ile temas ettiyseniz kesinlikle ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın yahut alkol bazlı el dezenfektan ile temizleyin. Virüsü taşıyabilecek hayvanlardan kaçının.
Maymun Çiçeği Virüsünün Tedavisi Nasıl Yapılır?
Spesifik olarak maymun çiçeği virüsü için rastgele bir tedavi yoktur. Maymun çiçeği virüsünün bulaştığı bir şahısta tedavinin maksadı hastalıktan kaynaklı ağrı, oluşan yaralar üzere belirtileri denetim edip, kaldırmaya yöneliktir.
Şayet hastalığın belirtilerini gösteriyorsanız süratlice bir sıhhat kuruluşuna başvurup, erken halde tedavi almanız hayli değerlidir.”