Seçim atmosferinde göz gözü görmüyor. At izi it izine karıştı; kim dost, kim düşman, anlamak mümkün değil. Malum, Rabia’nın ruhuna da El Fatiha… Bir şeylerden illa birileri suçlanacak ya. Haliyle vatandaşın kimyasını bozan yüksek enflasyon siyasetçilerin de konuşmalarında baş köşeye oturuverdi. Birbirini suçlayan suçlayana. Düzey yerlerde.
Beklendiği üzere kimilerinin “üç harfli” diye tanım ettiği zincir marketler, her seçim öncesi olduğu üzere yeniden ateş sınırına atılıverdi. Fitilin ateşini geçen hafta Katar dönüşü gazetecilere açıklama yapan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ateşledi. Daha evvelki söylemlerinde olduğu üzere artan enflasyondan zincir marketlerin de sorumlu olduğunu ileri süren Erdoğan, “Para cezası demek ki bunları ıslah etmiyor. Başka adımları da birinci kabine toplantımızda inşallah masaya yatırırız ve oradan da bunların üzerine ayrıyeten gideriz. Değişik teklifler var. Bütün problem yaptırımın çok daha ağır olması. Bu bunlara ürkütücü gelebilir. Bunu halletmek lazım” kelamlarıyla enflasyonun tek sorumlusu olarak zincir marketleri gösterdi.
Gıda Perakendecileri Derneği Lideri ve BİM İcra Konseyi Üyesi Galip Aykaç, bu kelamlara karşı sessizliğini 30 Kasım’daki 7. Private Label Zirvesi’nde yaptığı konuşmayla kötü bozdu. Konuşmasına “Eğer doğruysa diyerek ülkenin bedellerine saldıranlara, ilan vermiyoruz diye gazete sayfasını boş bırakanlara, televizyonda salyalarını akıtarak küfredenlere, bilmedikleri mevzularda biliyormuş üzere yorum yapanlara, peyniri yumurtayı yalnızca sofrasında görüp bunlarla ilgili yorum yapanlara, ‘Bu dünyayı size yaşanmaz kılarım’ diyecek kadar sorunlardan bihaber olan, depoyu basıp günlük tüketim kadar bile olmayan yağları ‘Halka dağıtırım’ diyen iş bilmez yöneticilere, mağaza çalışanlarına ‘Söyleyin yöneticilerinize bu işin sonu makûs olacak, size burada ekmek yedirtmeyiz’ diyen lokal yöneticilere, ziraatten haberi olmayan İstanbul Ziraat Odası Başkanı’na, FETÖ terör örgütüyle bizi tehdit eden parti önderlerine söyleyeceklerimiz var” diye başlayan Aykaç, açtı ağzını, yumdu gözünü:
‘100’e aldığımız malı 117,5’e satıyoruz’
“Bu süreçte o bahsedilen zincir marketleri diye altı çizerek söylenen üç harfliler diye bizleri farklı yere koyan ve koymaya çalışan, Müslüman olduklarını argüman eden bu insanlara söyleyeceklerimiz var. Lütfen aynaya baksınlar, kendilerini göreceklerdir. Bunların hepsinde arka niyet vardır, algı idaresi vardır. Bunlara tüketicimiz hiçbir vakit karşılık vermemiştir. Besin perakende kesiminin en yükseğinin ettiği kâr yüzde 4. Bu 4’ün tamamını da verseniz enflasyon aşağıya gelmez. Tüketici Hakları Derneği Lideri televizyonda açıklama yapıyor. ‘Halktan alıyorlar 100’e satıyorlar 400’e’ diyor. Kendisinin mail adresini buldum ona mail attım ancak hala karşılık yok. Dedim ki ‘bizi ikiyle üçle uğraştırma o denli büyük marjlı yerler varsa söyle de oralara yatırım yapalım’. Bre ahlaksızlar, bre densizler sizlere bundan sonra sizin tonunuzda yanıt vereceğim bilesiniz. Bizi bunun sorumlusuymuş üzere göstermeye çalışanlar var. Bu yanlış algıdan bu ülkeyi kurtarmak zorundayız. Asıl sıkıntı plansız üretim, girdi maliyetlerinin yüksek olması, birçok hususta dışa bağımlılığın azaltılamaması. Bunu bile bile 1’alıp 3’e satıyorlar, 4’e satıyorlar diyecek kadar alçalan gazetecilere, oda liderlerine diyorum ki, bu algı operasyonunuzun vatandaşta karşılığı yoktur. Bizim masraf yapımızı uygun denetim etmekten gelen bir farkımız vardır. Brüt kâr marjımız yüzde 17.5’tir. Yani 100’e aldığımız bir malı 117.5’e satıyoruz. Nerede bu 1’e alıp 3 katına satmak? Nerede o denli bir eser?”
MHP: İnsafsızca artırım yapan haramzadelerin amansız hasmıyız
Aykaç’a cevap gecikmedi. Partisinin TBMM’deki küme toplantısında “Sürekli fiyat artıran zincir marketlerin FETÖ ile bağlantıları titizlikle araştırılması gerekiyor” diyen MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli’yi ardına alan Genel Lider Yardımcısı Semih Yalçın, dün sarfettiği “BİM İcra Heyeti Üyesi sıfatını taşıyan Galip Aykaç tanınmış ahlaksız ve edepsiz hortumcu, piyasa spekülasyonuyla ceplerini dolduran kimi süpermarketlerin kirli oyunlarının genel liderimiz tarafından ifşa edilmesinden dolayı salyalarını akıtmış. Fiyat terörü yaratan FETÖ yanlısı siyaset ve piyasa simsarlarına aman vermeyeceğiz. Uzunca bir müddettir petrol fiyatları düşüşte iken, enflasyonun ateşi düşme eğilimindeyken, döviz kuru yatay seyir izlerken; halkın gereksinim duyduğu temel besin eserlerine her hafta insafsızca artırım yapan haramzadelerin artık amansız hasmıyız” kelamlarıyla yangına körükle gitti.
İktidar ortaklarından talimatı alan Cumhur İttifakı seçmenlerinin cevabı da boykot daveti yapmak oldu. Dün Twitter’da trollerin de katkısıyla BİM’e yapılan boykot davetinin yankısı, şirket paylarının Borsa İstanbul’da bir günde yüzde 8 bedel kaybetmesi oldu. Tüm bu yaşananlardan vatandaşların aklında kalan tek şey “Peki sahiden enflasyonu ‘üç harfli’ zincir marketler mi yükseltti?” sorusu.
Tarımsal girdi enflasyonunu kim artırdı?
Bunu anlamak için son açıklanan enflasyon sayılarına bakalım. Türkiye İstatistik Kurumu ekim ayı için tüketici fiyatları endeksini (TÜFE) yüzde 85.51 olarak açıkladı. Tekrar TÜİK sayılarına nazaran ekim ayında üretici fiyatları da (ÜFE) yüzde 157.69 oldu. Tarım eserleri üretici fiyat endeksindeki yıllık artış ise 163.32. Hele bir de ziraî girdi enflasyonu var ki… Eylülde yıllık artışın yüzde 138.15’le tarihi rekor kırdığı endeksteki en yüksek artış hangi eserlerde olmuş, biliyor musunuz? Yüzde 226.63 artışla gübre ve toprak geliştiriciler ile yüzde 193.88 artışla güç ve yağlarda. Artık sormak lazım: Bu endeksteki artırımları hangi “üç harfliler” yaptı?
Gelelim BİM’in 9 aylık kârına: 4.8 milyar TL. Bu, 9 aylık süreçte şirketin kârının yüzde 109 artması manasına geliyor. Enflasyon sayısı ortadayken bunu “yüksek kâr” olarak nitelendirmek ne derece gerçek, değerlendirmeyi size bırakıyorum.
1995 yılında Mustafa Latif Topbaş tarafından kurulan BİM’in 2021 yılı sonu prestijiyle Türkiye’nin yanı sıra Fas ve Mısır’dakilerle birlikte toplam 10 bin 489 mağazası bulunuyor. Birden fazla şubesi olduğu için zincir market olarak tanımlanan BİM, A101, Şok, Migros, CarrefourSA, Bizim Toptan üzere en yaygın zincir marketlerin toplam şube sayısı ise 40 bine dayanıyor. 1 milyonun üzerinde istihdam sağlayan bu marketlerin pazar hisseleri ise yüzde 80’lere ulaşmış durumda. Hissenin bu kadar yüksek oranlı artışında yüksek enflasyonun hissesi olduğunu söylemeye gerek var mı, bilmem…
BİM’le birinci tanışmam 2001 krizinde oldu. “TMSF el koydu, maaş alamıyoruz” diye Sabah’tan 2001 Ocak’ta istifa ettim, şubatta kriz patladı. 1 yıl konutta oturdum. Elimdeki son birikimimi de tüketmemek için mecburen büyük marketler yerine yakındaki BİM’e gitmeyi tercih ettim. O periyot hayatımı kurtardı. Artık de mahallede yalnızca BİM ve Şok olduğu için mecburen onlardan alışveriş yapıyorum. Artık rutinim haline geldi bu marketler 10 yıldan fazla vakittir. Alım gücündeki müthiş düşüş öbür seçenek de bırakmıyor maalesef. Eser çeşidindeki azlık dışında pek de şikayetim yok açıkçası. Aklıma geldi, bir gün uyanmışız ve tüm bu marketler kapanmış. Hayatımız daha mı kolaylaşırdı? Siyasalların tez ettiği üzere enflasyon da apansızın düşüşe mi geçerdi? Ben düşünemiyorum, ya siz?