NAMIK DURUKAN- Usame bin Ladin’in 2011 yılında Pakistan’da ABD Deniz Piyadeleri tarafından düzenlenen bir operasyonla öldürülmesinin akabinde terör örgütü El Kaide’nin liderliğini devralan Eymen El-Zevahiri’nin de misal formda bu sefer CIA tarafından Kabil’de düzenlenen operasyonla öldürülmesi sonrası gözler bir kere daha örgüte çevrildi. Radikal yapıları yakından izleyen Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof.Dr Serhat Erkmen, bu hücumun akabinde örgütün farklı bir evreye geçiş yapabileceğini belirterek, bağlı kümelerin hareketlerinin yakından izlenmesi gerektiğini söyledi. Zevahiri’nin, ABD-Taliban mutabakatı kapsamında öldürülmüş olabileceğine dikkat çeken Erkmen, benzeri bir mutabakatın geçmişte Suriye’de Heyet Tahrir Şam (HTŞ) ile yapıldığını anlattı.
PROF.DR. SERHAT ERKMEN
‘ANLAŞMIŞ OLABİLİR’
Erkmen, Milliyet’in hem Zevahiri’ye yönelik operasyon hem de bundan sonra yaşanabileceklere ait sorularını yanıtladı. Operasyonun sıra dışı olmadığını belirten Erkmen şunları söyledi:
“ABD’nin uzun müddettir onların peşinde olduğunu biliyoruz. Bugüne kadar El Esas önderlerinin tamamı operasyonlarla öldürüldü. Bu manada baktığınız vakit, sonuçta Zevahiri’nin operasyonla öldürülmüş olması doğal. Yerini belirlediği vakit öldürüyor. Zevahiri’nin de bir operasyonla öldürülmüş olması sıra dışı değil. Kısaca vurgulamak gerekirse, El Kural önderlerinden şimdi yatağında ölen olmadı. Bunun zamanlamasına özel bir mana yüklenebilir; fakat ben ABD’nin, Afganistan’dan çıkması sürecinde birtakım Taliban başkanları ile bir kadro kapalı muahedeler yapmış olduğunu ve bu mutabakatlar sayesinde de El Düstur liderliğine dair Taliban’la bilgi paylaşımı içinde olduğunu düşünüyorum. Bunun misal örnekleri var mı, var. Nerede var? Suriye’de var. İdlib’de malum Heyet Tahrir Şam (HTŞ) var. ABD’nin İdlib’de ortadan kaldırdığı El Kural önderlerinin bilgilerinin HTŞ’den geldiği tarafında güçlü bir kuşku var. Münasebetiyle bu manada sıra dışı mı, değil. Kıymetli mi, olağan değerli.
El Kaide’nin farklı bir evreye geçmesine neden olabileceğini düşünüyorum. Muhtemelen belirli bir vakitten sonra yeni bir başkanı açıklanacak. Bu yeni önder açıklandıktan sonra örgüte yeni öndere bağlılığını ilan edecek kümeleri izlemek lazım. Ben onu izleyeceğim. Bileşenlerinin hangisinin El Kaide’ye biat yemini ettiğini göreceğiz. O bize bundan sonra hareketlenecek coğrafyalar hakkında fikir verir.
‘TALİBAN’A BIRAKIYOR’
ABD, Afganistan’da varlığını devam ettirdiği müddet boyunca çok daha ağır siyasi ve ekonomik maliyetle karşı karşıyaydı. Şayet sahiden Afganistan işini, El Düstur ile uğraş perspektifine oturturlarsa, o vakit böylesi daha sonuç verici atak olabilir. Terörle uğraş ünitelerini bırakıyorsunuz, alandakileri çeşitli araçlarla kendilerine bağlıyorlar ve ortaya çıkan tehdidi vuruyor. Yeni bir tehdit çıkıyor, bilgisine ulaşıldıktan sonra ortadan kaldırılması için harekete geçiliyor. Geri kalanı da Taliban’a bırakıyor.”
TERÖR ÖRGÜTÜNÜN YENİ BAŞKAN ADAYLARI
Zevahiri’nin El Kaide’nin kurucu önderi Usame bin Ladin’in akabinde öldürülmesinin örgüte yönelik ikinci büyük darbe olurken, yeni önderin kim olacağı da merak konusu. Liderlik için iki ismin öne çıkıyor. Bunlardan biri “Seyful Adl” olarak bilinen Mısır ordusunun eski bir subayı olan Muhammed Selahaddin Abdulhalim Zeydan. Oburu ise Zevahiri’nin damadı Ebu Abdurrahman Mağribi …
Adl, İran’da mı?
71 yaşındaki El-Zevahiri’nin 2011 yılında Usame bin Ladin’in yerini alarak terör örgütü El Kaide’nin liderliğini devralmasının yanı sıra Mısır’da İslami Cihad örgütünü de yönettiğine dikkat çeken uzmanlar, önder adayları ortasında da İslami Cihad kümesine katılan eski bir subay olan Adl’a işaret ediyor. Mayıs 1987’de Mısır’da, İslami Cihat Teşkilatı’nın yine kurulması nedeniyle tutuklanan Adl, 80’lerin sonunda Afganistan’a gitmek için Mısır’dan ayrıldı. Zevahiri ve bin Ladin ile alakada bulunan yüksek seviyedeki örgüt takımında yer aldı. El Kaide’nin Afganistan’daki misyonlarını gerçekleştirmesinde ve örgüte bağlı kümelerin Afganistan dışında yeni yerler seçmeleri için yönlendirmelerinde tesirli olduğu ileri sürülen Adl’ın 1993’ten sonra İran’a geçtiği ve burada tutuklandığı biliniyor. ABD idaresi, Adl’i Sudan, Somali ve Afganistan’da eğitim kampları kurmak ve 1998’de Nairobi ve Darüsselam’daki büyükelçiliklere yönelik hücumları organize etmekle suçluyor. FBI’ın en çok aranan teröristler listesinde yer alan Adl’in başına 10 milyon dolar ödül konulmuş durumda.
Diğer önder adayları
El Kural Medya Komitesi Lideri olan ve örgütün birçok kademesinde misyon alan damat Mağribi’nin ise kılık değiştirme ve kamuflaj konusunda yetenekli olduğu belirtiliyor. Ayrıyeten talihleri daha az olmasına karşın örgüte liderlik edecek bir kaç isme daha yer veriliyor. Bu isimler ortasında Yezid Mübarek olarak da bilinen Cezayirli Ebu Ubeyde Yusuf el Annabi ve Somali Eş-Şebab hareketinin başkanı olan Ebu Ubeyde Somali olarak bilinen, Ahmed Ömer üzere isimler de dikkat çekiyor.
‘ÖRGÜT ARTIK GÜÇ BİR FİGÜR DEĞİL’
Terör örgütünün 11 Eylül atakları sonrası geçen 20 yılda önde gelen önderlerini kaybetmesine karşın, Ortadoğu’dan Afganistan’a ve Batı Afrika’ya kadar faal faaliyetlerine devam etti ve bağlı kümeleri ile bağlantısını sürdürdü. Mısır’daki köktendinci hareketler konusunda uzman olan Ahmed Ban, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Zevahiri’nin öldürülmesinden sonra El Kaide’nin geleceğiyle ilgili olarak şu yorumu yaptı:
“Örgütün Zevahiri’den sonraki geleceği, tarihi başkanlardan mahrum, parçalanmış hücrelerden oluşan ve faaliyetleri coğrafyaya nazaran değişen bir durumdur. Zevahiri’nin liderliği ve siyasetleri, örgütün bilhassa (Nusra Cephesi) olmak üzere karşılaştığı problemler hakkında süratli bir görüş verememesine ek olarak, bilhassa son yıllarda çeşitli kollarla süratli irtibat kuramamaya başladıktan sonra, örgütün büyük bir kısmını yok etti. Zevahiri, örgütün ögeleriyle bağlantı kurmadığı ve son yıllarda El Düstur ile olan münasebeti yalnızca ses kayıtlarını içerdiği için denklemde artık sıkıntı bir figür değil. Afganistan’daki ABD savaşından beri örgütte parçalanma ortaya çıktı. Ayrıyeten terör örgütü DEAŞ, çok sayıda El Esas kümesini yok ederek örgütü zayıflattı.”
‘Örgüt artık tehdit konusunda zayıf’
Zevahiri’nin öldürülmesine misilleme olarak El Kaide’den beklenen tehditlere de vurgu yapan Ban, “Bin Ladin’in öldürülmesinden sonra örgüt isyan etti ve intikam tehdidinde bulundu, fakat hiçbir şey olmadı. Zevahiri’nin öldürülmesinden sonra da intikam yeminleri içilebilir lakin örgüt artık rastgele bir tehdidi gerçekleştirmeyecek kadar zayıf. Hatta gücü, bin Ladin’in öldürüldüğü periyottan daha az” dedi.